Çikolata kisti yada endometriomalar genellikle yumurtalıkta rahim içi astar dokusunun yani endometriyal dokunun büyümesinden kaynaklanan yumurtalık kistik kitlesi olarak bulunur.
Endometriozis görülme sıklığı nedir, kimler risk grubundadır?
Doğurgan yaştaki kadınların yüzde 10-17’sini, kronik pelvik ağrısı olan kadınların da yüzde 35-60’ını etkilemektedir.
Risk grubunda olan kişiler şu şekilde sıralanabilir:
• Birinci derece akrabasında endometriozis olanlar
• Rahimde yapısal anormalliği olan kişiler
• İlk doğumunu 30 yaşından sonra yapanlar ya da hiç doğum yapmayanlar
• İlk adet kanaması erken yaşta olanlar ya da menopoza geç yaşta girenler
• Adet döngüsü 27 gün veya daha kısa sürede olanlar ve yoğun adet kanaması olan kişiler
• Çok zayıf olan kadınlar
• Beyaz ırk ve Asya kökenli kadınlar
Endometriozis nedenleri nelerdir?
Endometriozisin kesin nedeni bilinmemektedir. En yaygın kabul gören teori; her ay gerçekleşen yönü dışarı olan kan akımının, geriye doğru tüplerden karın içine akması, vücut koruyucu mekanizmalarının bu kanı temizleyememesi sonucunda dokularda iltihap gelişmesi ve süreç sonunda yapışıklıkların ve yangının oluşmasıdır.
Endometriozis belirtileri nelerdir?
Endometriozisin en sık görüldüğü bölgeler; yumurtalıklar, karın zarı, rahmin ön, arka, yan kısımları ile bağırsaklar ve ameliyat kesi yerleridir. Hastalık tuttuğu yere göre belirtiler verecektir. Endometriozisin yumurtalığı tutması ile ortaya çıkan çikolata kistinin en yaygın belirtileri ise; dismenore yani menstruasyon sırasında ağrı, disparoni yani cinsel birliktelik sırasında veya sonrasında ağrı, disüri yani idrar yaparken ağrı, bağırsak hareketleri ile ağrı, alt karın ve bel ağrısı, infertilite-gebe kalmada zorluk yani kısırlık, karında şişkinliktir.
ENDOMETRİOZİS (ÇİKOLATA KİSTİ) TEŞHİSİ NASIL KONUR?
Endometriozisin kesin tanısı laparoskopi ile çıkarılan lezyonların mikroskobik incelemesi ile konulur. Endometriozis olarak bilinen çikolata kistinin kesin tanısı, normalde sadece rahim iç tabakasında bulunması gereken endometrial dokunun; bez ve fonksiyon gören kısmının vücudun diğer kısımlarında görülmesi, bu dokuların cerrahi olarak çıkarılması ve patoloji uzmanları tarafından mikroskobik olarak görülmesi ile konulmaktadır.
Ön tanı için hastanın detaylı öyküsü, belirtileri oldukça önemlidir. Hasta öyküsünden elde edilen, sonradan başlayan adet ağrıları, karın alt bölgelerinde ağrı, cinsel ilişki sırasında ağrı, kendiliğinden çocuk sahibi olamama, büyük tuvaletin yapılması sırasında ağrı, kanlı idrar ya da kanlı dışkılama gibi bulgular hastalığın belirlenebilmesi için önem taşımaktadır.
Muayenede varsa vajende yerleşimli endometriotik nodüller görülebilir. Çikolata kistleri palpe edilebilir. Muayene ile birlikte yapılan jinekolojik ultrasonda çikolata kistleri tanısı daha net konulabilir. Kalın bağırsağın son kısmı olan rektum üzerindeki endometriotik nodüller görülebilir. Jinekolojik muayene ile şiddetli endometriozis vakalarının yüzde 70’ine ön tanı konulabilmektedir.
Bazen ek tetkikler de gerekebilmektedir. Kanlı idrar şikayeti olan hastalarda idrar torbası ya da idrar yollarındaki endometriotik lezyonlar sistoüreteroskopi adını verdiğimiz işlemle ince bir kamera yardımıyla görülebilir. Kanlı dışkılaması olan hastalarda kolonoskopi ile yine endometriotik nodüller görülebilir. Ayrıca derin infiltratif endometriozisin tanısında ve cerrahi planlamasında manyetik rezonans görüntüleme yani MR değerli bir yöntemidir.
Endometriozis hangi durumlarda cerrahi yöntemlerle tedavi edilir?
Endometriozisin cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesini gerektiren durumlar şunlardır:
• Süreklilik gösteren ve ilaç tedavisine cevap vermeyen ağrı yakınması olduğunda,
• Mevcut hayat fonksiyonları kısıtlanan, ağır bulguları olan hastalarda,
• Endometriozis doku tanısının gerekli görüldüğü durumlarda,
• Bağırsak ya da idrar yolları tıkanıklığının olduğu durumlarda cerrahi tedavi uygulanır.
Endometriozis tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemler nelerdir?
Ameliyat yapılacak ise kapalı yöntem yani laparoskopi ile cerrahi ilk tercih olmalıdır. Minimal invaziv ameliyatlardan biri olan laparoskopide, ameliyat göbek deliğinden girilen bir kamera eşliğinde 0,3-1 santimetrelik küçük kesi alanlarından gerçekleştirilir. Ciltte daha küçük kesilerin olması; hastaların çabuk iyileşmesine, ameliyat sonrası daha az ağrı hissedilmesine, daha az ilaç gereksinimine ve hastanede kalış süresinin kısa olmasına olanak sağlar. Bu avantajları ile uygun hastalarda laparoskopik yaklaşım açık cerrahiye üstündür.
• İlaç tedavisine dirençli ağrıları olan hastalarda kapalı ameliyat sırasında peritoneal endometriozis yani karın zarı tutulumu görülebilmektedir. Bu durumda karın zarı üzerindeki bu odaklar çıkarılmakta (eksizyon) ya da yakılmaktadır (ablasyon).
• Çikolata kisti ameliyatına karar verildiyse, çoğunlukla yumurtalık korunmaya çalışılarak kist cidarı çıkarılır, ameliyat sonrası nüksün yani hastalığın tekrar etmesinin önlenmesi için ilaç tedavisi verilir, nitekim zaman içinde cerrahi yapılsa dahi çikolata kistleri tekrarlayabilmektedir.
• Derin infiltratif endometriozis durumunda (bağırsak duvarı, idrar kesesi, rahimi tutan bağlar ve sinirlerde nodüller ve derin yapışıklıklar ile seyreden hastalık formu) ilaç tedavisine cevap alınamıyor ise cerrahi planlanmaktadır. Operasyonda amaç normal anatomiyi sağlamaya yönelik ilgili bölgelerdeki nodüllerin tamamen çıkarılması, hastanın ağrı ve şikayetlerinin giderilmesidir.
Endometriozis cerrahisinde ilk operasyon çok önem arz etmektedir, çünkü endometriozis organlarda yapışıklıklar ile seyreden, kronik bir hastalıktır. Yapılan her girişim zordur ve her cerrahi girişim ek bir yapışıklığın oluşmasına neden olacaktır. Endometriozis cerrahisi, minimal invaziv cerrahi ve endometriozis cerrahisi konusunda deneyimli kadın doğum uzmanları tarafından ilgili merkezlerde yapılmalıdır.
Prof.Dr. Hanifi Şahin’den randevu almak ve kadın sağlığına dair sorularınızı iletmek için 0538 469 81 61 numaralı telefondan anında WhatsApp görüşmesi başlatabilirsiniz. randevu alabilirsiniz.
Bu sitede yer alan içeriklerin her biri bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Sitede anlatılan hiçbir tedavi yöntemini doktor kontrolü dışında uygulamayınız. Yapılan tüm paylaşımlar tıbbi bilgilendirme amaçlıdır. Reklam ve tanıtım amaçlı yapılmamaktadır.
